Có những trẻ tự kỷ và trẻ có rối loạn phát triển khác có biểu hiện sờ bộ phận riêng tư, làm bố mẹ hay tự hỏi đó có phải dấu hiệu dậy thì sớm và đau đầu không biết làm thế nào vì có vẻ như nhắc trẻ cũng chẳng đến đâu.
Trước hết, rất nhiều trẻ có sự phát triển thông thường cũng có biểu hiện này, thường xuất hiện lúc khoảng 4-5 tuổi, khi trẻ bắt đầu được dậy tự vệ sinh cá nhân, nên tò mò sờ chạm khám phá. Trẻ có rối loạn phát triển cũng có sự tò mò khám phá như vậy. Có thể trong quá trình hoạt động hàng ngày, vô tình đụng chạm nên tò mò, thấy cảm giác thích thì lặp lại. Hoặc có trẻ không có việc gì để làm nên vô tình tự khám phá cơ thể bản thân, sờ thấy thích thú lặp lại, lâu thì thành thói quen. Vì vậy với những trẻ này nên hạn chế chơi tự do một mình, tập mặc dần quần sịp cho gọn gàng. Trẻ được tham gia vào các hoạt động có cấu trúc, có tương tác với người khác, giữ bàn tay trẻ luôn bận rộn. Bạn có thể dùng bài vuốt ngón tay trẻ (bằng 3 ngón tay của mình), có trong chương Cảm thụ bản thể của l.ớp Rối loạn Xử lý Cảm giác để đánh lạc hướng sự chú ý của trẻ và chuyển hướng cho trẻ sang hoạt động khác.
Trẻ có thể tìm kiếm cảm giác dễ chịu. thường là trước khi ngủ để có thể vào giấc. Đó có thể do thói quen, do căng thẳng khó vào giấc, do cơ thể sản sinh thiếu melatonin… Các biểu hiện khác có thể là trẻ thích chất đầy gối đệm xung quanh, thích nằm lăn lộn trên chăn đệm. Bạn có thể cho trẻ vận động nhiều ban ngày để trẻ dễ ngủ hơn vào ban đêm, hoặc áp dụng các bài xoa vuốt của Xúc giác và ôm siết, kéo dãn của Cảm thụ bản thể trong ngày hoặc ngay trước khi ngủ để trẻ dễ vào giấc hơn khi melatonin tự nhiên được sinh ra.
Trẻ tìm kiếm cảm giác do thiếu cảm giác hoặc để giải tỏa căng thẳng khó chịu. Trong quá trình mình tiếp xúc với các trẻ rối loạn phát triển thì thấy hầu hết các trẻ đều thiếu cảm giác về bản thể (là cảm giác về cơ thể của chính mình). Thiếu cảm giác về cơ thể còn có nhiều biểu hiện khác (ví dụ: kiểm soát tư thế kém, lăng xăng, kém cảm giác về đau hoặc nhiệt độ, có vẻ không ý thức được nguy hiểm, điều khiển vận động tay chân lóng ngóng…), bạn có thể tham khảo trong bảng sàng lọc link ở cuối bài. Và rất nhiều trẻ rối loạn phát triển có sự căng thẳng khó chịu trong người (do các rối loạn cảm giác, vận động, ngôn ngữ diễn đạt, ăn uống ngủ vệ sinh kém, áp lực can thiệp, thay đổi thời tiết/môi trường…) nên có nhu cầu giải tỏa. Trẻ thấy sờ chạm bộ phận riêng tư đem lại cảm giác dễ chịu hơn nên lặp lại và dần thành thói quen khi những cái gây ra căng thẳng cho trẻ vẫn chưa được giải quyết. Với những trẻ này thì việc tập các bài Xúc giác, Cảm thụ bản thể và vận động nhiều hàng ngày (tác động vào cảm thụ bản thể) là rất cần thiết để giúp giải tỏa và tăng cảm giác cơ thể. Đồng thời cần xác định cái gì làm cơ thể trẻ căng thẳng để giải quyết/hỗ trợ/can thiệp.
Trẻ cũng có thể có nhu cầu sờ chạm do nhu cầu hormone/giới tính. Chế độ dinh dưỡng hoặc một số loại thuốc cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm. Nếu trẻ còn nhỏ mà bạn đã loại trừ các lý do ở trên rồi, thì hãy cho trẻ đi khám bác sỹ để xem liệu trẻ có gặp vấn đề dậy thì sớm hay không. Nếu trẻ đã đến giai đoạn dậy thì (trẻ trai có thể bắt đầu lúc khoảng 12 tuổi, trẻ gái có thể sớm hơn), thì nhu cầu trẻ sờ chạm bộ phận riêng tư nhiều khả năng là tăng cao. Lúc này bạn nên ưu tiên việc cho trẻ được vận động nhiều, vận động nặng (để tăng cảm giác cơ thể, giải tỏa). Việc dạy trẻ về bộ phận riêng tư cần được bắt đầu từ sớm hơn, cũng để tránh cho trẻ bị lạm dụng mà không biết. Khi trẻ dậy thì lớn hơn bạn có thể phải chấp nhận việc trẻ tự sờ chạm, nhưng cần dạy cho trẻ hành động thế nào ở đâu thì phù hợp và vệ sinh cá nhân.
Tất nhiên có thể cũng có những nguyên nhân ban đầu khác khiến trẻ tự sờ chạm rồi dẫn đến thành thói quen như bị cặn, ngứa… Bạn cần phát hiện sớm cho trẻ để khám bác sỹ để xử lý.
Hỗ trợ trẻ tốt về mặt cảm giác và vận động, giải quyết/can thiệp nguyên nhân gây stress cho trẻ, thì lúc đó bạn dạy trẻ nhận thức về hành vi nào là phù hợp hay không phù hợp sẽ dễ dàng hơn và trẻ sẽ tự kiểm soát hành vi của mình cho phù hợp hơn.
