Tiến sỹ Army Arnsten năm 2009 đã chỉ ra sự căng thẳng (stress) phát tín hiệu theo các đường làm suy yếu cấu trúc và chức năng của vùng vỏ não trước trán.
Trong hình minh họa A khi não bộ hoạt động trong điều kiện tỉnh táo, không căng thẳng thì vùng vỏ não trước điều khiển, theo hướng các mũi tên màu xanh. Trong điều kiện đó, não bộ có thể đánh giá tình hình thực tế, kiểm soát sai sót, định hướng chú ý và tư duy, kiềm chế các hoạt động không phù hợp, điều chỉnh và kiểm soát cảm xúc.
Nhưng trong điều kiện căng thẳng (hình B ) thì vùng vỏ não trước mất kiểm soát, sự kiểm soát đi theo hướng từ dưới lên, từ vùng thân não (nơi chịu trách nhiệm phản ứng bằng các phản xạ để tự bảo vệ) và hạch hạnh nhân (nơi liên quan tới cảm xúc). Căng thẳng đã làm mất đi khả năng lập kế hoạch, chú ý, tư duy, kiếm chế hành vi và cảm xúc, mà lúc đó não bộ chỉ phản ứng một cách bản năng để tự bảo vệ.
Chi tiết nghiên cứu có thể đọc ở đây: https://europepmc.org/article/MED/19455173?singleResult=true
* Nguyên nhân gây căng thẳng (stress) thì có nhiều. Với trẻ rối loạn phát triển thì stress thường gặp nhất là do điều kiện môi trường quá ngưỡng chịu đựng như trẻ quá nhạy cảm cảm giác, việc học tập/can thiệp quá áp lực, những thay đổi trẻ chưa thích nghi được, trẻ khó khăn về giấc ngủ…
Ví dụ: một trẻ rối loạn cảm giác quá nhạy thính giác, khi đi học hòa nhập ồn ào, trẻ sẽ hành động bản năng là bịt tai, nói to lên để át tiếng ồn khác, chạy ra khỏi lớp… Lúc đó trẻ không còn kiểm soát được hành vi của mình để ngồi yên trong lớp học dù đã được dạy về điều đó.
Vì vậy can thiệp hiệu quả nhất là khi trẻ trong điều kiện tỉnh táo và không căng thẳng, không bị quá tải, áp lực nhiều, và nếu trẻ có khó khăn về cảm giác, thể chất thì cần được hỗ trợ để can thiệp có hiệu quả hơn.
